Temat: Omawiamy kwestię demokracji w Rzeczypospolitej.
Cel lekcji: Poznasz podstawowe cechy państwa demokratycznego.
Kryteria sukcesu:
- Wymieniam podstawowe cechy państwa demokratycznego.
- Wymieniam korzyści, jakie daje obywatelom ustrój demokratyczny.
Demokracja opiera się na nieustannym powątpiewaniu, świat demokracji jest światem w ruchu, zmienia się, zderzają się w nim różne wartości, cele i interesy społeczne.
Źródło: Krzysztof Teodor Toeplitz, W narodzie jest dobrze, 9.04.2006 r., dostępny w Internecie: tygodnikprzeglad.pl [dostęp 27.05.2020 r.].
Współczesna demokracja dzieli się na dwie grupy:
- demokracja pośrednia – decyzje podejmują z upoważnienia obywateli przedstawiciele społeczeństwa wyłonieni w powszechnym głosowaniu
- demokracja bezpośrednia – konkretną decyzję podejmują uprawnieni do tego obywatele.
W demokracji decyzje są podejmowane zgodnie z wolą większości obywateli. Wybierane rozwiązania nie powinny ograniczać wolności i praw zapisanych w konstytucji. Ustrój, w którym obowiązuje ta zasada, określa się jako demokrację konstytucyjną.
Najważniejsze cechy państwa demokratycznego:
a) władza zwierzchnia należy do ludu
b) suwerenność narodu (oznacza, że najwyższą władzą jest władza narodu, który powierza władzę swoim przedstawicielom, wyłanianym w powszechnych wyborach. Dzięki zasadzie suwerenność naród może uczestniczyć w sprawowaniu rządów);
c) pluralizm (to możliwość istnienia i poszanowania różnych poglądów, idei i obyczajów, do których każdy obywatel ma swobodny dostęp i wybór. Istnieje pluralizm społeczny, polityczny i ekonomiczny);
d) trójpodział i równowaga władz (zaproponowany przez Monteskiusza podział na władzę wykonawczą – tworzy przepisy prawa, ustawodawczą – wprowadza uchwalone przepisy w życie i sądowniczą – kontroluje czy wprowadzone prawo jest przestrzegane. Każda z poszczególnych władz powinna sprawowana być przez inne organy, wzajemnie się kontrolujące);
e) państwo prawa i konstytucji (oznacza, że państwo oparte jest na prawie zapisanym w konstytucji, która reguluje stosunki między organami władzy państwowej a obywatelami);
f) wolne wybory oraz wolności przekonań i słowa;
g) przestrzeganie praw człowieka oraz poszanowanie praw mniejszości.