Temat: Omawiamy wybrane wydarzenia z podboju Europy i świata przez Stalina.
Cele lekcji: Poznasz wybrane wydarzenia wojenne podczas drugiej wojny światowej.
Kryteria sukcesu:
Wskazuję na mapie obszary zagarnięte przez ZSRS. Przedstawiam cele polityki Stalina w Europie w latach 1939 r.
Wprowadzenie.
W czasie, gdy Adolf Hitler skierował swoje wojska do Polski i planował działania w Europie Zachodniej, agresywne kroki podjął jego sojusznik – Józef Stalin.
- Aneksja państw nadbałtyckich.
Radziecki dyktator postanowił przede wszystkim przejąć kontrolę nad państwami nadbałtyckimi. Było to zgodne z wcześniejszymi ustaleniami podpisanymi z Niemcami. ZSRR zawarł układy sojusznicze: 28 września 1939 roku z Estonią, 5 października z Łotwą, a 10 października z Litwą. Umowy przewidywały wkroczenie wojsk radzieckich na teren państw bałtyckich. Siły militarne stopniowo przejmowały kontrolę nad ważniejszymi. W 1940 roku w państwach bałtyckich przeprowadzono wybory, których podstawę stanowiło radzieckie prawo wyborcze. W efekcie propagandy, zastraszania i fałszowania wyników frekwencja wyborcza wyniosła ponad 90%, a prawie wszyscy głosujący okazali się zwolennikami komunistów i zwolennikami włączenia dotychczas samodzielnych państw w skład ZSRS.
- Wojna zimowa.
Po sukcesie związanym z podporządkowaniem państw bałtyckich Stalin postanowił uzależnić od ZSRR również Finlandię. Ze względu na to, że granica fińska przebiegała około 23 km od Leningradu i blisko ważnego szlaku komunikacyjnego, czyli linii kolejowej Leningrad‑Murmańsk, zaproponował rządowi fińskiemu wymianę terytoriów. Problem polegał jednak na tym, że w zamian za zamieszkane i gospodarczo rozwinięte obszary fińskie ZSRS oferował rejony leśne. Finlandia nie wyraziła na to zgody, dlatego została oskarżona o ataki artyleryjskie na teren ZSRR. Wystosowano wobec niej ultimatum. Z inicjatywy Stalina i przy jego poparciu fińscy komuniści utworzyli konkurencyjny rząd z Otto Kuusinenem na czele. Nowy rząd ogłosił przekształcenie Finlandii w republikę socjalistyczną i poprosił Radę Najwyższą ZSRS o przyjęcie Ludowej Republiki Finlandii w skład radzieckiego państwa.
Finlandię wspierano militarnie. Zorganizowano również korpus ekspedycyjny, w którego przygotowanie zaangażował się polski rząd emigracyjny. Z sąsiadujących z Finlandią krajów przybyli ochotnicy.
Stalin wysłał dodatkowe siły, zmienił też dowództwo. Z kolei wyczerpały się zapasy Finlandii i możliwości stawiania przez nią oporu. Wskutek tego w lutym 1940 roku sforsowana została linia Mannerheim, a w kolejnym miesiącu Armia Czerwona przeszła przez Zatokę Fińską, zajęła Wyborg i zagroziła stolicy Finlandii. Rząd fiński, zdając sobie sprawę z wyczerpania państwa, podjął rokowania z ZSRS. Zgodnie z podpisanym 12 marca układem pokojowym Finlandia odstąpiła tereny, które pojawiły się w żądaniach ZSRR, ale w odróżnieniu od państw bałtyckich obroniła suwerenność.
