Omawiamy wydarzenia związane z kształtowaniem granicy zachodniej Polski

Temat: Omawiamy wydarzenia związane z kształtowaniem granicy zachodniej Polski.

Cel lekcji: Poznasz okoliczności towarzyszące kształtowaniu zachodniej granicy Polski.

Kryteria sukcesu:

1. Omawiam powstanie wielkopolskie.
2. Omawiam przebieg trzech powstań śląskich – wybrane wydarzenia.

Wprowadzenie.

Jednym z najważniejszych zadań, które stanęły przed powstającym w 1918 roku państwem polskim, było ustalenie jego kształtu terytorialnego. Powszechnie zgadzano się z poglądem, że odrodzona Rzeczpospolita powinna objąć ziemie wszystkich zaborów, ale równie powszechne było przekonanie, że nie może ona zostać odbudowana w granicach przedrozbiorowych. Należało upomnieć się o ziemie, które, jak Śląsk, odpadły od państwa polskiego przed wiekami, lub do niego nigdy nie należały, ale gdzie ujawnił się silny żywioł polski, jak to miało miejsce w południowej części Prus Wschodnich. Sytuację komplikował dodatkowo fakt, iż Polacy nie mogli sami realizować swych aspiracji terytorialnych, ale musieli się liczyć ze stanowiskiem i interesami wielkich mocarstw. Sytuacja ziem, które Polacy widzieliby w swoich granicach, a które wchodziły w skład państwa niemieckiego przed 1914 rokiem, była skomplikowana.

Wielkopolska.

26 grudnia 1918 roku do Poznania przyjechał Ignacy Paderewski entuzjastycznie powitany przez Polaków. Spowodowało to wrogie reakcje niemieckich mieszkańców Wielkopolski. Wydarzenia, które rozegrały się przy poznańskim Bazarze, zainicjowały walki w stolicy Wielkopolski Poznaniu, a następnie w całym regionie, przekształcając się w powstanie. Do walczących mieszkańców przyłączyli się napływający ochotnicy. Szybko doszło do rozbrojenia garnizonów niemieckich i przejęcia kontroli nad terenem, na którym toczyły się walki.

Dowództwo nad siłami powstańczymi sprawował najpierw major Stanisław Taczak, a później gen. Józef Dowbór Muśnicki.

Górny Śląsk.

Spór o kolejne terytorium, Górny Śląsk, zamierzano rozwiązać, przeprowadzając plebiscyt. Zarówno Polacy, jak i Niemcy podjęli akcję propagandową, która miała pomóc każdej ze stron w osiągnięciu sukcesu. Napięcia doprowadziły do wybuchu I powstania śląskiego (w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku).

Działania toczyły się przede wszystkim na terenie okręgu przemysłowego oraz na obszarach „niemieckiego” Górnego Śląska. Wobec przewagi sił niemieckich powstanie upadło po niespełna tygodniu i doprowadziło do represji ze strony Niemców, ale spowodowało również wysłanie na teren plebiscytowy wojsk włoskich i francuskich, które miały nadzorować sytuację na spornym obszarze. Powstał też komitet plebiscytowy z Wojciechem Korfantym na czele. W nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku doszło do wybuchu II powstania śląskiego. Nie przyniosło ono żadnych terytorialnych rozstrzygnięć i skończyło się militarną klęską Polaków, niemniej miało wpływ na decyzję o rozwiązaniu niemieckiej policji.

Ilustracja nr 1. Powstańcy śląscy. Wikipedia.

Plebiscyt (głosowanie ludności ), który odbył się 20 marca 1921 roku, miał wyjątkowo wysoką frekwencję – 97,5%. Za pozostaniem Górnego Śląska w państwie niemieckim głosowało ponad 700 tys. osób (czyli około 60%). Niemcy lepiej niż Polacy wykorzystali możliwość, że w plebiscycie mogły brać udział także wszystkie osoby urodzone na Górnym Śląsku, ale tam niemieszkające.

Chcąc nie dopuścić do niekorzystnego podziału Górnego Śląska, Górnoślązacy wywołali III powstanie śląskie. Wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku. Na jego czele stanął, jako dyktator, Wojciech Korfanty, który 3 maja 1921 roku ogłosił manifest powstańczy.

Początkowo, dzięki elementowi zaskoczenia, oddziały powstańcze odnosiły sukcesy, zajmując większość spornego terytorium. Niestety, napływ niemieckich ochotników spowodował zmianę na korzyść Niemców. Po trwających dwa miesiące walkach interwencja wojsk francuskich i włoskich doprowadziła 5 lipca 1921 roku do zawarcia rozejmu. Najcięższe walki w III powstaniu toczyły się o Górę Świętej Anny.

Ilustracja nr 2. Powstania śląskie i podział Górnego Śląska.

Polecenia dla uczniów do wykonania – czas  do 35 minut:

1. Zapisz temat i kryteria sukcesu w zeszycie – 2 minuty.
2. Przeczytaj przesłane informacje  i tekst z podręcznika – str 172 – 8 minut
3. Przeanalizuj infografiki – 4 minuty.
4. Naucz się tego tematu.

Uczniowie polscy

Napisz w zeszycie do jakiego wydarzenia nawiązuje ilustracja nr 2.

W zeszycie wypisz daty powstań: wielkopolskiego i trzech powstań śląskich.

Przerysuj poniższą tabelę do zeszytu i ją uzupełnij: wpisz P – prawda, F – fałsz

W plebiscycie za przyłączeniem Górnego Śląska zwyciężyli Niemcy.
Najcięższe walki toczyły się w rejonie Góry św. Anny podczas III powstania śląskiego.
Plebiscyt to głosowanie ludności.
Głównym dyktatorem III powstania był Wojciech Korfanty.
Powstanie wielkopolskie było popierane przez Ignacego Paderewskiego.

Uczniowie z opiniami, orzeczeniami, cudzoziemscy –

Napisz w zeszycie do jakiego wydarzenia nawiązuje ilustracja nr 2 i kogo przedstawia ilustracja nr 1.

W zeszycie wypisz daty powstań: wielkopolskiego i trzech powstań śląskich.

Przerysuj poniższą tabelę do zeszytu i ją uzupełnij: wpisz P – prawda, F – fałsz

W plebiscycie za przyłączeniem Górnego Śląska zwyciężyli Polacy.
Najcięższe walki toczyły się w rejonie Góry św. Anny podczas I powstania śląskiego.
Plebiscyt to głosowanie ludności.
Głównym dyktatorem III powstania był Wojciech Korfanty.
Powstanie wielkopolskie nie było popierane przez Ignacego Paderewskiego.

• Prześlij pracę pisemną do następnej lekcji za pośrednictwem formularza kontaktowego, dziennika elektronicznego lub na moją pocztę (iwierzbicka@onet.eu).