Poznajemy miasta-państwa Mezopotamii

Temat: Poznajemy miasta-państwa Mezopotamii.

Cele lekcji: Poznasz wybrane osiągnięcia najstarszych cywilizacji.

Kryteria sukcesu:

  1. znam znaczenie wielkich rzek dla rozwoju najstarszych cywilizacji
  2. wymieniam cywilizacje, wiem, kiedy i gdzie powstały pierwsze miasta -państwa
  3. wymieniam osiągnięcia cywilizacyjne mieszkańców starożytnej Mezopotamii
  4. wyjaśniam pojęcia: Mezopotamia, cywilizacja,  kodeks.

Wprowadzenie.

W najdawniejszych czasach ludzie byli koczownikami – żyli w niewielkich grupach i przenosili się z miejsca na miejsce. Polowali, łowili ryby, zbierali dzikie owoce. Około 12 tysięcy lat temu zaczęli się osiedlać i uprawiać ziemię. Udomowili zwierzęta – kozy i owce, które dostarczały im mleka, mięsa, wełny i skór. Zaczęły powstawać pierwsze cywilizacje – rozwinięte społeczeństwo, które budowało miasta, posługiwało się pismem i tworzyło własne państwo. Rolnictwo mogło się rozwijać tylko tam, gdzie była wystarczająca ilość wody, dlatego pierwsze stałe osiedla ludzie zakładali w pobliżu rzek. Takim miejscem była Mezopotamia, czyli kraina położona na Bliskim Wschodzie, między dwiema rzekami: Eufratem i Tygrysem.

Ilustracja 1. Mezopotamia. Wikipedia

Wielkie rzeki i system nawadniania.

W Mezopotamii było gorąco i sucho, a deszcz padał rzadko. Jej mieszkańcy początkowo wykorzystywali sezonowe wylewy rzek do nawadniania pól. Były one jednak nieregularne. Gdy wody było za mało, panowała susza, natomiast jej nadmiar powodował zalewanie terenów uprawnych. Rolnicy musieli więc nauczyć się kontrolowania dopływu wody. W tym celu budowali sieci kanałów doprowadzających potrzebną roślinom wodę bezpośrednio z rzeki. Te same kanały odprowadzały wodę, gdy groziła powódź.

Ilustracja 2. Mezopotamia – nawadnianie. Wikipedia

Najstarsze cywilizacje.

Najstarszym ludem, który zamieszkiwał Mezopotamię ponad 5 tysięcy lat temu, byli Sumerowie. To oni stworzyli na tych terenach pierwsze państwa. Każde z nich składało się z miasta wraz z pobliskimi osadami, dlatego nazywamy je miastami‑państwami.

Ilustracja 3.4. Mezopotamia – Sumerowie. Wikipedia

Sumerowie wierzyli w wielu bogów. Każde miasto miało swoje bóstwo opiekuńcze. Świątynie stawiano na szczytach konstrukcji zwanych zigguratami. W Mezopotamii trudno było o kamień, więc zigguraty budowano z glinianych, suszonych na słońcu cegieł.

Dokonania Sumerów.

Sumerowie dokonali wielu wynalazków, a najważniejszym z nich było pismo. Jako pierwsi zastosowali koło, dzięki któremu wozy ciągnięte przez osły mogły służyć do transportu. Wynaleźli także brąz – metal na tyle twardy, że wyrabiano z niego broń i narzędzia. Ponadto zajmowali się astronomią, matematyką i medycyną. Na potrzeby handlu opracowali system miar i wag. Jako pierwsi nauczyli się wytwarzać piwo. Opracowali system liczenia, którego podstawą była liczba 60. Wytwarzali naczynia z gliny.

Po Sumerach Mezopotamię opanowali Babilończycy. Stolicą ich państwa był Babilon – wspaniałe i bogate miasto. Do Babilonu wchodziło się przez wielką bramę, zwaną Bramą Isztar.

Ilustracja 5.6. Mezopotamia – Babilończycy. Wikipedia

Najsłynniejszym babilońskim władcą był Hammurabi, który panował w XVIII wieku p.n.e. Kazał spisać pierwszy na świecie zbiór praw, czyli kodeks. W górnej części słupa, na którym wyryto prawa, znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Hammurabiego, który otrzymuje insygnia władzy od siedzącego na tronie najważniejszego boga Mezopotamii. Oznaczało to, że Hammurabi został wybrany na króla przez bogów, a prawo przez niego sformułowane wyraża ich wolę. Kamień umieszczono przed największą świątynią w Babilonie.

Ilustracja 7.8. Mezopotamia – kodeks. Wikipedia

Kodeks Hammurabiego przewidywał bardzo surowe kary.

Babilończycy prowadzili też obserwacje astronomiczne, opracowali 12 – miesięczny kalendarz, w którym tydzień składał się z 7 dni.

Ilustracja 9. Mezopotamia – kalendarz. Wikipedia

Polecenia dla uczniów do wykonania:

  1. Zapisz temat i kryteria sukcesu w zeszycie.
  2. Podsumowanie: Napisz w zeszycie odpowiedzi na pytania:
  3. wyjaśni pojęcia z 4 kryterium
  4. Kto stworzył najstarszą cywilizację w Mezopotamii?
  5. Podaj 4 przykłady osiągnięć Sumerów.
  6. Podaj nazwy 2 rzek w Mezopotamii.
  7. Podaj nazwę bramy, przez którą wchodziło się do Babilonu.
  8. Podaj 2 przykłady osiągnięć Babilończyków.
  9. Naucz się tego tematu.