Cel lekcji: Poznasz wybrane organizacje międzynarodowe i ich zadania.
Kryteria sukcesu:
- Wyjaśniam co to jest polityka zagraniczna.
- Wyjaśniam skrót ONZ i NATO.
- Wymieniam główne cele i zadania ONZ i NATO.
- Wymieniam główne organy ONZ.
Działania prowadzone przez państwo na arenie międzynarodowej nazywamy polityką zagraniczną. Jedną z form współpracy jest działanie w ramach organizacji międzynarodowych, które zrzeszają państwa lub instytucje z różnych krajów.
Pierwszą organizacją międzynarodową o charakterze politycznym była Liga Narodów, która powstała po I wojnie światowej. Jej głównym zadaniem było utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Nie spełniła jednak oczekiwań jej twórców i nie zdołała zapobiec wybuchowi II wojny światowej. Jeszcze w trakcie II wojny światowej rozpoczęto prace zmierzające do powołania Organizacji Narodów Zjednoczonych, a po jej zakończeniu do utworzenia Paktu Północnoatlantyckiego – NATO. Ich celem miało być utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Ilustracja ½ ONZ. Wikipedia
Organy ONZ:
Zgromadzenie Ogólne składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich ONZ. Każde państwo ma w Zgromadzeniu jeden głos. Głosy są tak samo ważne, nie ma znaczenia ani wielkość państwa, ani jego pozycja na arenie międzynarodowej. Przedstawiciele państw spotykają się raz w roku (sesja zwyczajna) oraz na żądanie Rady Bezpieczeństwa lub większości członków (sesja nadzwyczajna). W czasie dorocznych sesji plenarnych przedstawiciele państw członkowskich mogą dyskutować na temat wszystkich kwestii zapisanych w Karcie NZ. Zgromadzenie wybiera niestałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz zatwierdza budżet ONZ. Decyzje w ważnych sprawach podejmowane są większością dwóch trzecich głosów, w pozostałych – większością głosów.
Rada Bezpieczeństwa składa się z piętnastu członków. Pięciu członków to tzw. stali członkowie Rady. Są to przedstawiciele: Stanów Zjednoczonych, Federacji Rosyjskiej, Chin, Francji i Wielkiej Brytanii [w głosowaniu przysługuje im prawo weta]. Pozostałych dziesięciu członków (tzw. niestali członkowie Rady) wybiera na dwa lata Zgromadzenie Ogólne. Najważniejszą funkcją Rady jest utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa. W tym celu organ ten może nakładać sankcje na państwa, które zagrażają międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu lub dokonały agresji. Rada może też wydawać zalecenia dotyczące sposobu załatwienia sporu między państwami.
Od wielu lat trwa dyskusja na temat poszerzenia jej składu, ponieważ obecny odzwierciedla powojenny układ sił. Wśród kandydatów do stałych członków Rady Bezpieczeństwa wymienia się najczęściej Niemcy, Japonię, Indie i Brazylię.
Rada Gospodarczo‑Społeczna składa się z 54 członków. Są oni wybierani przez Zgromadzenie Ogólne i reprezentują różne regiony geograficzne. Członkowie Rady są wybierani na trzy lata. Co roku ustępuje jedna trzecia składu. Najważniejszą jej funkcją jest inicjowanie i prowadzenie badań dotyczących spraw gospodarczo‑społecznych oraz wydawanie zaleceń dla państw.
Rada Powiernicza została powołana do kontrolowania administracji obszarów powierniczych. Zadanie to wykonywała do 1 listopada 1994 r., kiedy ostatnie terytorium powiernicze – Republika Palau (administrowana przez Stany Zjednoczone) – uzyskało niepodległość. W związku z tym działalność Rady Powierniczej została zawieszona.
międzynarodowych, które zrzeszają państwa lub instytucje z różnych krajów.
Pierwszą organizacją międzynarodową o charakterze politycznym była Liga Narodów, która powstała po I wojnie światowej. Jej głównym zadaniem było utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Nie spełniła jednak oczekiwań jej twórców i nie zdołała zapobiec wybuchowi II wojny światowej. Jeszcze w trakcie II wojny światowej rozpoczęto prace zmierzające do powołania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jej celem miało być – podobnie jak Ligi Narodów – utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości jest organem sądowym. Składa się z 15 sędziów. Trybunał rozpatruje spory pomiędzy państwami oraz wydaje opinie doradcze na żądanie organów ONZ.
Sekretariat jest organem administracyjnym. Składa się z sekretarza generalnego i personelu. Sekretarz generalny jest wybierany przez Zgromadzenie Ogólne na zlecenie Rady Bezpieczeństwa. Jego kadencja trwa pięć lat. Sekretarz uczestniczy w posiedzeniach organów głównych, przygotowuje projekt budżetu ONZ oraz mianuje personel organizacji. Sekretariat zatrudnia ponad 43 tys. pracowników ze wszystkich kontynentów. Obecnie sekretarzem generalnym ONZ jest António Manuel de Oliveira Guterres z Portugalii.
Ilustracja 3/4 ONZ. Wikipedia
Ilustracja 5/6 ONZ. Wikipedia
Pakt Północnoatlantycki to obecnie najpotężniejsza międzynarodowa organizacja polityczno‑militarna na świecie. Skupia ponad 20 państw, których celem jest zapewnienie sobie bezpieczeństwa w obliczu różnych zagrożeń. Od momentu swojego powstania do czasów współczesnych NATO przeszło poważną ewolucję. Z organizacji, której celem była ochrona bezpieczeństwa państw członkowskich, Sojusz stał się areną współpracy między państwami w różnych dziedzinach – nauce i technologii, ekologii czy pomocy humanitarnej.
Ilustracja 7/8 NATO. Wikipedia