Temat: Określamy przyczyny i skutki wojen Rzeczypospolitej z Kozakami.
Cel lekcji: Poznasz przyczyny i skutki wojen z Kozakami.
Kryteria sukcesu:
- Wyjaśniam przyczyny konfliktu wojennego z Kozakami.
- Omawiam przebieg powstania Chmielnickiego.
- Wymieniam skutki powstania kozackiego.
- Wyjaśniam kim był Bohdan Chmielnicki.
- Wyjaśniam daty: 1648, 1651, 1654, 1667.
Ilustracja 1. Rzeczpospolita w XVII wieku. Wikipedia
W południowo – wschodniej części Rzeczypospolitej leżała Ukraina. Tereny te określano jako Dzikie Pola i nazywano je Zaporożem, a mieszkańców Kozakami. Na te ziemie ustawicznie najeżdżali Tatarzy. Polscy władcy wykorzystywali wojowniczych Kozaków do obrony Rzeczypospolitej. Utworzono tzw. oddziały Kozaków rejestrowych, którzy za służbę otrzymywali żołd – zapłatę.
Ilustracja 2/3. Kozacy w XVII wieku. Wikipedia
W pierwszej połowie XVII wieku z inicjatywy magnatów sejm zmniejszył liczbę Kozaków rejestrowych.
W 1648 r. wybuchło powstanie kozackie pod wodzą Bohdana Chmielnickiego.
Ilustracja 4/5. Bohdan Chmielnicki Wikipedia
Przyczyny:
- Zmniejszenie rejestru kozackiego
- Ograniczenie przywilejów Kozaków
Podczas powstania Kozacy odnieśli szereg zwycięstw nad wojskami polskimi.
Ilustracja 6/7. Rzeczpospolita w XVII wieku. Wikipedia
Przebieg powstania:
- 1648 r. – bitwa nad Żółtymi Wodami i pod Kursoniem
- Obrona twierdzy Zbaraż
- Ugoda w Zborowie – kozacki przywódca otrzymał tytuł hetmana i władzę w trzech województwach oraz zwiększono liczbę Kozaków rejestrowych
- Wznowienie walk – bitwa pod Beresteczkiem – 1651 r. – zwycięstwo Polaków
- 1654 r. – układ w Perejesławiu – przyłączenie Ukrainy do Rosji
- 1667 r. – rozejm w Andruszowie – Ukraina została podzielona między Rzeczpospolitą, a Rosję.
Ilustracja 6/7. Rzeczpospolita w XVII wieku – podział Ukrainy. Wikipedia
Polecenia dla uczniów do wykonania:
- Zapisz temat i kryteria sukcesu w zeszycie.
- Wypisz w zeszycie 2 przyczyny powstania kozackiego.
- Utrwal lata 1648, 1651, 1654 i 1667 i wyjaśnij co się wydarzyło.
- Wypisz 2 skutki wojen z Kozakami.