Temat: Omawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej – zasada konstytucjonalizmu.
Cel lekcji: Poznasz wybrane cechy Konstytucji.
Kryteria sukcesu:
- Wyjaśniam co to jest konstytucja.
- Wymieniam szczególne cechy konstytucji.
Konstytucja to ustawa zasadnicza (najważniejszy dokument w państwie) określająca normy prawne.
Prace nad uchwaleniem demokratycznej konstytucji w Polsce trwały wiele lat. Rozpoczęły się już w 1989 r. Brak porozumienia głównych sił politycznych co do najważniejszych zasad ustrojowych, jakie miały obowiązywać w demokratycznej Polsce, przedłużał czas oczekiwania na nową ustawę zasadniczą.
Obradujący wspólnie posłowie i senatorowie. Zgromadzenie Narodowe zbiera się w określonych prawem sytuacjach.
- 2 kwietnia 1997 r. Zgromadzenie Narodowe uchwaliło konstytucję.
- 25 maja 1997 r. odbyło się ogólnonarodowe referendum konstytucyjne.
- 16 lipca 1997 r. ustawę konstytucyjną podpisał prezydent Aleksander Kwaśniewski.
- 17 października 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Konstytucja RP) weszła w życie.
Konstytucja RP, podobnie jak inne tego rodzaju dokumenty obowiązujące współcześnie w państwach demokratycznych, zawiera postanowienia dotyczące podstawowych zasad funkcjonowania państwa, sposobu powoływania, kompetencji i odpowiedzialności władz publicznych, praw i wolności obywatelskich oraz środków ich ochrony. Składa się z preambuły oraz 243 artykułów, ujętych w XIII rozdziałach.
Najważniejszymi cechami konstytucji jako ustawy zasadniczej są:
1. szczególna treść – określa ona podstawowe zasady ustroju politycznego i społecznego, reguluje ustrój oraz zakres kompetencji naczelnych organów państwa, a także precyzuje podstawowe prawa i obowiązki obywateli. W prawie może obowiązywać tylko jedna konstytucja;
2. szczególna forma – oznacza:
a) szczególną nazwę – tylko ten akt określany jest mianem Konstytucji i żaden inny akt nie powinien mieć takiej samej nazwy;
b) odrębny, szczególnie rozbudowany i utrudniony tryb powstawania, uchwalania i dokonywania zmian w konstytucji. Tryb powstawania często określony jest w odrębnej regulacji konstytucyjnej, jej projekt przygotowywany jest przez specjalne ciało polityczne, które pozostaje poza systemem komisji parlamentarnych. Zmiany w konstytucji mogą być przeprowadzone tylko szczególną ustawą, która zostanie przyjęta większością głosów. Ponadto rewizja konstytucji może wymagać potwierdzenia w referendum;
3. szczególna moc prawna – cecha ta mówi o najwyższym miejscu konstytucji w systemie prawa stanowionego (na zasadzie hierarchiczności), o podporządkowaniu się i zgodności z nią wszystkich innych aktów normatywnych. Jest to akt nadrzędny w stosunku do innych ustaw, które muszą być z nią spójne. Ponadto wszystkie organy państwa mają nakaz realizowania postanowień konstytucji i zakaz jej naruszania.